ZAPOMNIANY PATRON

W środę (14.10) w Gimnazjum w Brzeźnicy odbędzie się uroczystość nadania imienia szkole. Dyrekcja, nauczyciele, Rada Rodziców i uczniowie zaprosili do siebie mnóstwo gości. Impreza jest o tyle ważne, że szkoła postanowiła przypomnieć o człowieku, o którym dawno już zapomniano.

Szukając patrona szkoły sięgają po róże nazwiska. Zasada, ze im bardziej znane nazwisko tym lepiej dla wszystkich króluje w polskich szkoła. Rzadko jednak są to patroni związani z daną miejscowością  lub zasłużeni dla samej szkoły.

W Brzeźnicy będzie inaczej. Na patrona wybrano tutaj Adama Gorczyńskiego (1805-1875), fundatora szkoły, człowieka, którego pamięć już przeminęła, ale ma on wiele zasług dla rozwoju Brzeźnicy, a także samego powiatu wadowickiego.

Gorczyński to postać nietuzinkowa i bardzo charakterystyczna dla pewnego typu umysłowości polskiej w trudnym okresie pomiędzy wojnami napoleońskimi i epoką następującą po upadku powstania styczniowego. Był modelowym wręcz człowiekiem pogranicza romantyzmu i pozytywizmu.

KIM BYŁ JADAM Z ZATORA?

Urodził się w Tarnowie w roku 1805, jego rodzina pieczętowała się herbem Jastrzębiec, ojciec był w Tarnowie adwokatem. W roku 1818 tenże ojciec zakupił kilka wsi przy drodze prowadzącej ze Skawiny do Oświęcimia, w tym Brzeźnicę. Z tymi ziemiami związane będzie całe dojrzałe życie przyszłego malarza, pisarza i społecznika Adama Gorczyńskiego.

Po studiach jak to ówcześnie przystało odbytych najpierw we Lwowie, a potem w Wiedniu zakłada on rodzinę i zamieszkuje w jednej z nabytych przez ojca wsi – Nowych Dworach, gdzie będzie mieszkał do późnych lat, kiedy to przeniesie się do Brzeźnicy.

Tam zbudował otoczony rozległym parkiem piękny dwór, z którego do naszych czasów pozostały niestety tylko ruiny. Zajmował się prowadzeniem gospodarstwa i to było jego głównym zajęciem, w wolnych zaś chwilach oddawał się pisarstwu, malarstwu i działalności społecznej.

Jego dorobek pisarski jest niemały. Obejmuje utwory wierszem i prozą, komedie i dramaty oraz tłumaczenia z języka niemieckiego, czeskiego oraz angielskiego (przełożył "Romea i Julię"). Samych komedii i dramatów napisał około dwadzieścia, kilka z nich wystawionych zostało ze sporym powodzeniem w teatrach krakowskich, lwowskich a nawet w Wilnie, Warszawie i w Poznaniu.

Utwory pisane prozą i wierszem podpisywał pseudonimem Jadam z Zatora. Główną ich treść stanowiły legendy szlacheckie, opowiadania z dawniejszych czasów i tradycje rodowe.

Drugą pasją jego życia było malarstwo pejzażowe, którego uczył się w Wiedniu. Jego prace malarskie to wynik podróży krajoznawczych po Galicji a także po innych ziem polskich. Jest autorem kilkuset obrazów. Był współzałożycielem krakowskiego Towarzystwie Sztuk Pięknych. Gorczyński starał się zwracać uwagę artystów, szczególnie młodych, na piękno polskiego krajobrazu, zwłaszcza widoków tatrzańskich. Zabierał ich ze sobą na wycieczki i wspierał finansowo.

NIE OCALAŁ NAWET JEGO GRÓB, A DWÓR KORNIKI ZJADŁY

Inną wielką pasją Gorczyńskiego była praca społeczna. Należał m.in. do Towarzystwa Leśnego, którego był przez jakiś czas prezesem. W 1850 został konserwatorem zabytków na okręg wadowicki i bocheński. Ważną częścią jego działalności społecznej było szerzenie oświaty. Był inicjatorem i założycielem do dziś istniejącej Szkoły Rolniczej w Czernichowie. Ufundował także Szkołę Ludową w Brzeźnicy.

W roku 1848 Adam Gorczyński rozpoczął wydawanie w Wadowicach pisma przeznaczonego dla ludu - "Tygodnika Wiejskiego". Zmarł w 1876 r. w Brzeźnicy, pochowany został przy kościele w Marcyporębie.

Do dziś nie zachował się niestety najmniejszy ślad po jego grobie i jest on dziś postacią zupełnie zapomnianą w regionie, którego rozwojowi tak się przysłużył.

Majątek Gorczyńskich najpierw zabrali okupanci niemieccy, a później w 1944 r. władza ludowa rozparcelowała. Dwór użytkowała Gminna Spółdzielnia, która doprowadziła go do całkowitej ruiny. Drewnianą konstrukcję zjadły korniki. Dziś nieruchomość  przeszła w ręce biznesmena z Wadowic, który chce przywrócić dworowi dawną świetność.

(Artykuł powstał na bazie udostępnionej w Internecie pracy "Adam Gorczyński - literat, artysta, malarz (pseudonim literacki Jadam z Zatora)", pióra Romana Kucharczyka - Marcyporęba 2008)