Kasację w sprawie w 2020 r. złożył poprzedni Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar; o pełne uniewinnienie skazanych apelowało wielokrotnie współczesne PSL.
Kasacja okazała się zasadna i zasługuje na uwzględnienie - powiedział sprawozdawca tej sprawy sędzia Eugeniusz Wildowicz.
W przedwojennym politycznym "procesie brzeskim" skazano przywódców opozycyjnego Centrolewu, w tym historycznego przywódcę PSL Wincentego Witosa i Józefa Putka z Choczi posła . Zarzucono im przygotowywanie zamachu stanu. Proces brzeski był konsekwencją represyjnych działań podjętych przeciwko opozycji przez marszałka Józefa Piłsudskiego w 1930 r. Działania te były jego reakcją na coraz większą aktywność stronnictw tzw. Centrolewu - antysanacyjnej koalicji powstałej w 1929 r., w skład której wchodziły: Polska Partia Socjalistyczna, Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie", Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast", Stronnictwo Chłopskie oraz Narodowa Partia Robotnicza.
W nocy z 9 na 10 września 1930 r. żandarmeria wojskowa i policja aresztowały kilkunastu opozycyjnych polityków. Ostatecznie przygotowany przez prokuraturę akt oskarżenia objął 11 parlamentarzystów więzionych w Brześciu. Na ławie oskarżonych znalazło się sześciu członków PPS: Herman Lieberman, Norbert Barlicki, Adam Pragier, Stanisław Dubois, Adam Ciołkosz i Mieczysław Mastek, oraz pięciu ludowców: Wincenty Witos, Władysław Kiernik, Kazimierz Bagiński, Józef Putek i Adolf Sawicki.
Proces brzeski rozpoczął się 26 października 1931 r. przed Sądem Okręgowym w Warszawie. Odbyło się ponad 50 rozpraw. 13 stycznia 1932 r. zapadły wyroki. Dubois, Ciołkosz, Mastek, Pragier i Putek skazani zostali na trzy lata więzienia, Lieberman, Barlicki i Kiernik na dwa i pół roku, Bagiński na dwa lata, a Witos na półtora roku. Sawickiego uniewinniono.
Później odbyły się dwie rozprawy apelacyjne - w lutym i lipcu 1933 r. Przedwojenny Sąd Najwyższy bowiem - za pierwszym razem - w maju 1933 r. skierował sprawę do ponownego rozpoznania w sądzie apelacyjnym, zaś za drugim razem, w październiku 1933 r., zdecydował o utrzymaniu wyroków.
Amnestia prezydenta Władysława Raczkiewicza, którą w 1939 r. już podczas wojny zostali objęci wszyscy skazani, nie oznaczała zaś całkowitej ich rehabilitacji i formalnego uniewinnienia.
Józef Putek pochodził z Choczni pod Wadowicami. Miał niezwykle barwny u burzliwy życiorys Był synem cieśli Franciszka i Anny z domu Fluder. Szkołę powszechną ukończył w Choczni. Od 1902 uczył się w gimnazjum w Wadowicach, a od 1910 do 1912 w gimnazjum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie. Następnie podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, w 1920 otrzymał stopień doktora praw.
Już jako uczeń gimnazjum zaangażowany w działalność publicystyczną na rzecz Polskiego Stronnictwa Ludowego,za co w 1907 wydalony z gimnazjum. Od 1908 członek PSL, pracował w redakcji „Przyjaciela Ludu". Podczas I wojny światowej był działaczem niepodległościowym, delegatem Naczelnego Komitetu Narodowego na powiat wadowicki, następnie został komisarzem politycznym Departamentu Wojskowego NKN, sekretarzem komitetu powiatowego PSL-Lewicy w Wadowicach, 2 czerwca 1918 został wybrany sekretarzem Prezydium Nieustającej Komisji Zjazdowej Inteligencji Ludowej.
Był współtwórcą samorządu terytorialnego gminy Chocznia, w 1914 sekretarz, w 1918 radny, a w latach 1919–1929 trzykrotnie obierał funkcję wójta. Należał do rady przybocznej starostwa w Wadowicach, został sekretarzem Kółka Rolniczego w Choczni, członkiem zarządu powiatowego Towarzystwa Rolniczego. W działalności politycznej i parlamentarnej zwolennik reformy rolnej i przeciwnik uprzywilejowanej pozycji Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. W 1920 rozpoczął aplikanturę adwokacką, został wybrany prezesem Związku Aplikantów w Polsce.
W II Rzeczypospolitej został sekretarzem Zjednoczonych Stronnictw Ludowych. W sierpniu 1922 zawarł wraz ze skupioną wokół niego grupą opozycyjną „Lewica Ludowa" sojusz wyborczy z Polskim Stronnictwem Ludowym „Wyzwolenie", wstąpił również do tej partii i został jej wiceprezesem.
Poparł wraz z partią przewrót majowy w 1926, jednak od 1927 pozostawał w opozycji do rządów sanacji. Jako działacz samorządowy wydawał czasopisma „Samorząd Małopolski" (1928–1929) i „Samorząd Ludowy" (1929–1930), decyzją premiera Felicjana Sławoja Składkowskiego został pozbawiony stanowiska wójta Choczni. W kwietniu 1928 obłożony klątwą kościelną przez arcybiskupa krakowskiego Adama Sapiehę i biskupa katowickiego Arkadiusza Lisieckiego.
Uczestnik krakowskiego Kongresu Centrolewu 29 czerwca 1930. Wraz z grupą działaczy Centrolewu 10 września 1930 został aresztowany i osadzony w Twierdzy Brzeskiej, zwolniony 29 listopada 1930 za kaucją, powrócił do Choczni. Od 1931 członek Stronnictwa Ludoweg i wiceprezesem nowej partii.
W procesie brzeskim bronił się sam, wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie 13 stycznia 1932 skazany na 3 lata „domu poprawy", w wyniku apelacji wyrok nie uprawomocnił się. W 1932 na krótko aresztowany pod zarzutem kolportowania ulotek o treści podburzającej chłopów. Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 11 lutego 1933 zaostrzył wyrok sądu I instancji i skazał go na 5 lat więzienia z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych. Przed uprawomocnieniem się wyroku złożył egzamin adwokacki w Krakowie i wpisany został na listę adwokatów, ale 27 listopada 1933 został osadzony w więzieniu w Wadowicach.
W czasie pobytu w więzieniu pisał prace historyczne we współpracy z profesorem Franciszkiem Bujakiem. Zwolniony z więzienia 29 listopada 1934 na podstawie reskryptu prezydenta RP Ignacego Mościckiego przywracającego prawa obywatelskie i honorowe. Pozbawiony prawa do wykonywania zawodu adwokata, po 3 latach uzyskał ponowny wpis na listę adwokacką. W lutym 1938 wykluczony z SL w związku ze sprzeciwem wobec jej uchwał nawołujących do strajku chłopskiego, osłabiającego pozycję ekonomiczną małorolnych.
Znakomity mówca, znany był ze swej swady polemicznej i publicystyki. W okresie międzywojennym był czterokrotnie posłem, na Sejm Ustawodawczy (1919–1922), Sejm II RP I, II i V kadencji w latach 1922–1930 i 1938–1939. Z trybuny sejmowej wypowiadał się jako demokrata zwalczający dyktaturę sanacyjną. W okresie pracy w Sejmie najwięcej uwagi poświęcał sprawom reformy rolnej, administracji oraz stosunkom pomiędzy Kościołem a państwem. W 1924 złożył w sejmie wniosek o płacenie podatków przez duchownych z dóbr ziemskich.
W czasie II wojny światowej 19 października 1939 został aresztowany przez Niemców w Choczni, osadzony w więzieniu na Montelupich w Krakowie, następnie w Wiśniczu, a w czerwcu 1940 przekazany do obozu koncentracyjnego Auschwitz skąd w lipcu 1942 przeniesiono go do Mauthausen, gdzie doczekał wyzwolenia przez wojska amerykańskie 5 maja 1945. Powrócił do Polski w końcu maja 1945.
Od września 1945 do stycznia 1946 był wiceprezesem NKW Stronnictwa Ludowego, partii satelickiej Polskiej Partii Robotniczej, a od 1949 w Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym. Ponownie pełnił mandat poselski, tym razem do Krajowej Rady Narodowej oraz na Sejm Ustawodawczy (1947–1952), w latach 1946–1948 był ministrem poczt i telegrafów.
W październiku 1950 oskarżony został o działalność prosanacyjną z końca lat 30. i wykluczony z ZSL, był aresztowany i więziony na Montelupich w Krakowie do 30 stycznia 1952.
Po zwolnieniu z więzienia wrócił do Choczni, ponownie aresztowany i więziony od 22 lipca 1952 do 15 stycznia 1953 w więzieniu mokotowskim w Warszawie. 8 stycznia 1956 Komisja Rehabilitacyjna ZSL uchyliła uchwałę o pozbawieniu go członkostwa ZSL i przywróciła pełne prawa członkowskie, z których nie skorzystał.
Od 1956 pracował jako adwokat, nie zajmował się czynną działalnością polityczną. W ieku 57 lat, wW maju 1949 poślubił Elżbietę z domu Styła, małżeństwo pozostało bezdzietne. Jego teściem był Antoni Styła, także działacz ludowy. Zmarł w 1974 roku w wieku 82 lat. Pochowany na miejscowym cmentarzu w Choczni.
źródło biogramu Józefa Putka: Wikipedia
Dyskusja: